De geplande Rijkswet Houdbare Overheidsfinanciën Aruba (HOFA) zorgt voor groeiende onrust binnen de Arubaanse politiek. Wat in 2024 begon als een bestuurlijk akkoord voor “duurzame overheidsfinanciën”, is in 2025 uitgegroeid tot een juridisch kader dat volgens critici de autonomie van Aruba ernstig onder druk zet.
De Rijksministerraad gaf op 29 augustus 2025 groen licht voor het wetsvoorstel, waarmee het Koninkrijk formeel de stap zette van samenwerking naar wettelijke verankering van financieel toezicht. De wet stelt harde normen: een begrotingstekort van maximaal 0,5% van het BBP en een schuldplafond van 40% van het BBP. Wordt hiervan afgeweken, dan kan het Koninkrijk direct ingrijpen.
Hoewel de wet op papier een weg biedt naar “meer zelfstandigheid”, doordat toezicht kan eindigen zodra Aruba aan de normen voldoet, vrezen parlementariërs dat dit in de praktijk neerkomt op permanent financieel kolonialisme.
“Deze Rijkswet lijkt meer op een gijzeling van onze begroting dan op samenwerking,” aldus een Statenlid dat anoniem wil blijven. “De voorwaarden zijn zo strikt dat Aruba nooit echt loskomt van Den Haag.”
Het traject begon met het Bestuurlijk Akkoord van 24 mei 2024, waarin Aruba en Nederland afspraken maakten over nieuwe financiële spelregels. Toen werd nog gesproken over een “gelijkwaardig partnerschap”. Maar de versie van 2025 gaat veel verder: toezicht wordt wettelijk verplicht, rapportages worden elk kwartaal geëist, en de Begrotingskamer van Aruba zal pas volledig onafhankelijk functioneren als Nederland groen licht geeft.
De College Aruba financieel toezicht (CAft) blijft in de tussentijd bestaan en behoudt machtige bevoegdheden over uitgaven, leningen en begrotingsbesluiten. Pas als Aruba meerdere jaren achter elkaar aan de rijksnormen voldoet, mag de controle gedeeltelijk worden overgedragen.
In de Staten klinkt kritiek dat de regering geen duidelijke instemmingsdocumenten heeft overgelegd, terwijl in Den Haag al brieven aan de Tweede Kamer zijn verstuurd waarin wordt gesteld dat er “overeenstemming” is bereikt.
De kern van de onrust:
- De tekst van de wet werd op 13 augustus 2025 in Den Haag overeengekomen, maar de Staten van Aruba hebben hierover nooit formeel gestemd.
- De internetconsultatie liep van 29 augustus tot 28 september, terwijl veel Arubaanse burgers en instellingen nauwelijks op de hoogte waren.
- De wet legt Aruba wettelijke verplichtingen op binnen het Koninkrijk, waarmee toekomstige regeringen nauwelijks ruimte hebben om eigen financieel beleid te voeren.
Critici spreken van een sluipende verschuiving van autonomie naar afhankelijkheid. Waar de protocollen van 2013, 2015 en 2018 nog tijdelijke afspraken waren, vormt HOFA nu een structurele juridische greep van het Koninkrijk op de Arubaanse begroting.
“De autonomie van Aruba is in gevaar,” zegt een oud-minister van Financiën. “De wet lijkt bedoeld om Aruba financieel stabiel te houden, maar in feite houdt Den Haag de sleutel van onze kas in handen.”
Als de Staten de wet toch goedkeuren, zal Aruba officieel een nieuw financieel hoofdstuk betreden, maar volgens velen niet als gelijke partner, eerder als onder toezicht gesteld eiland in permanente balans met Den Haag.
