Oranjestad – Het op 25 maart 2025 gepresenteerde nieuwe kabinet van Aruba – gevormd door AVP en FUTURO – stuit direct op kritische beschouwingen over de stabiliteit ervan. De coalitie beschikt weliswaar over een meerderheid, maar die is uiterst nipt. Waarnemers uiten zorgen over een onevenwichtige machtsverdeling tussen de dominante AVP en de kleinere nieuwkomer FUTURO, potentiële fricties binnen de samenwerking, en een opvallende dubbele ministerspost die wijst op zwakke plekken in de verdeling van portefeuilles. De dominantie van AVP in het kabinet en het beperkte interne tegenwicht roepen de vraag op hoe houdbaar deze coalitie op termijn zal zijn.
Onevenwichtige machtsverdeling AVP–FUTURO
De AVP (Arubaanse Volkspartij) en FUTURO-partij hebben samen slechts 12 van de 21 zetels in de Staten een minimale meerderheid van één zetel. Die krappe marge betekent dat de coalitie weinig ruimte heeft voor interne dissidentie. Politieke analisten wijzen erop dat zo’n kleine meerderheid grote discipline vergt: iedere stem telt bij het aannemen van wetten, waardoor stabiel regeren afhangt van strakke partijlijn en onderhandelingsvaardigheden
In het nieuwe kabinet neemt de AVP veruit het grootste deel van de posten in. De partij levert de minister-president en vier van de zes voorgedragen ministers, waaronder belangrijke portefeuilles als Justitie, Infrastructuur (ad interim), Toerisme en Volksgezondheid. Coalitiepartner FUTURO beschikt daarentegen over slechts twee ministers (Financiën en Onderwijs) en de vicepremier. Deze verhoudingen onderstrepen de dominantie van de AVP binnen de regering. Critici merken op dat FUTURO als nieuwkomer haar eigen profiel en invloed zal moeten bewaken om niet overschaduwd te raken door de grotere partner.
Mogelijke fricties binnen de coalitie
Ondanks een gezamenlijk regeerakkoord ligt potentiële wrijving op de loer door verschillen in achtergronden en prioriteiten van beide partijen. FUTURO profileerde zich in de verkiezingen nadrukkelijk als breuk met de “oude politiek”
Partijleider Gerlien Croes – zelf een oud-AVP’er die in 2023 de AVP verliet – pleitte voor een nieuwe politieke cultuur
Die koers moet nu worden verenigd met de AVP, een gevestigde partij die na acht jaar oppositie terugkeert aan de macht. Hoewel AVP en FUTURO gemeenschappelijke doelen delen op het gebied van economische hervormingen en het verlagen van de hoge kosten van levensonderhoud kunnen verschillen in beleidsbenadering naar voren komen.
Zo zal FUTURO scherp willen toezien op goed bestuur en transparantie – kernpunten waarmee de partij zich profileerde – terwijl AVP op haar ervaring en bestaande netwerken leunt. Het overbruggen van eventuele uiteenlopende visies is essentieel voor een samenhangend regeringsbeleid.
Beide partijen zullen bereid moeten zijn tot compromis, maar ook waakzaam moeten blijven dat hun samenwerking geen afbreuk doet aan de beloofde vernieuwing. In de wandelgangen wordt opgemerkt dat de politieke chemie nog ongetest is: de formateurs Eman (AVP) en Croes (FUTURO) hebben tijdens de formatieperiode weliswaar vertrouwen opgebouwd, maar de echte proef begint zodra het kabinet daadwerkelijk moet regeren.
Dubbele portefeuille Dowers onthult zwakke plekken
Een opvallend symptoom van mogelijke kwetsbaarheid is de dubbele portefeuille van AVP-minister Arthur Dowers. Dowers is benoemd tot minister van Justitie, Integratie en Openbaar Vervoer, én neemt ad interim ook Infrastructuur, Energie en Telecommunicatie waar.
Deze noodoplossing werd bij de presentatie van het kabinet direct toegelicht: “Er is een minister die we vandaag niet kunnen aankondigen omdat de kandidaat-minister nog niet door de screening heen is. Hierdoor wordt het ministerie tijdelijk door de kandidaat-minister van Justitie overgenomen”, verklaarde formateur Mike Eman.
Het betreft AVP-kandidaat Mike de Meza, beoogd minister van Infrastructuur, die zijn veiligheidsonderzoek nog niet heeft doorstaan vanwege ongeregelde zaken bij de belastingdienst.
Het feit dat vlak voor de beëdiging een vacature openbleef, ondervangend via een dubbele rol voor Dowers, onderstreept de fragiliteit in de kabinetsformatie. Niet alleen legt dit een grote werklast bij één persoon, het werpt ook de vraag op waarom er geen alternatieve kandidaat voorhanden was. Waarnemers zien hierin een teken dat de pool van direct inzetbare, “screening-proof” bewindslieden beperkt is binnen de coalitie. Daarnaast kan zo’n combinatiepost ten koste gaan van de aandacht voor complexe beleidsterreinen. De Arubaanse Raad van Advies waarschuwde eerder al dat het samenvoegen van zware portefeuilles of het constant herschikken van ministeries risico’s meebrengt voor de bestuurlijke continuïteit.
Zo is nu bijvoorbeeld Volksgezondheid ondergebracht bij Sociale Zaken en Ouderenzorg in één megaministerie – een bundeling van probleemdossiers die volgens de RvA het gevaar in zich draagt dat niet alle deelterreinen de aandacht krijgen die ze verdienen
De tijdelijke samenvoeging van Justitie en Infrastructuur in handen van Dowers past in dit beeld van suboptimale portefeuilleverdeling. Het kabinet zal dit zwakke punt snel moeten oplossen – door de zevene minister daadwerkelijk te benoemen of anders de taken te herverdelen – om volwaardig aan de slag te kunnen.
Gebrekkig tegenwicht en risico op fragmentatie
De samenstelling van het kabinet roept tevens bredere zorgen op over gebrek aan tegenwicht binnen de regering. Met de AVP op bijna alle sleutelposities is er intern weinig sprake van een krachtig tegengeluid. Hoewel FUTURO-formateur Croes vicepremier wordt, is het de vraag in hoeverre haar kleine partij in staat is de dominantie van de AVP te temperen bij besluitvorming. In de Ministerraad staan immers vier AVP-ministers tegenover twee van FUTURO; AVP kan haar lijn dus in principe doordrukken zolang de coalitie intact blijft. Dit maakt het des te belangrijker dat de kleinere partner zich kritisch en assertief opstelt om de balans te bewaren. Een ander risico is bestuurlijke fragmentatie als de harmonie verstoord raakt. Met een meerderheid die afhankelijk is van één zetel, kan het afhaken van zelfs één parlementariër of een intern conflict de coalitie haar meerderheid kosten.
Die kwetsbaarheid werd recent nog geïllustreerd in de formatie zelf: de regering-Wever-Croes II (MEP/RAIZ-coalitie) viel in 2024 voortijdig, wat tot de vervroegde verkiezingen leidde. In het huidige parlement zitten de oppositiepartijen MEP (8 zetels) en PPA (1 zetel) gezamenlijk dicht tegen de coalitie aan. Zij zullen elke scheur in de samenwerking tussen AVP en FUTURO willen uitbuiten. Het kabinet mist bovendien een brede coalitiebasis die verschillende politieke stromingen vertegenwoordigt; het vertrouwen rust op slechts twee partijen die elkaar nog moeten vinden in de praktijk. Politieke commentatoren benadrukken dat de coalitiepartners er baat bij hebben om open communicatie te houden en elkaar ruimte te geven, juist om te voorkomen dat spanningen leiden tot een breuk. In de woorden van een waarnemer: “Als FUTURO haar stempel niet kan drukken en de AVP te veel solo regeert, dan zal de kleinst mogelijke meerderheid ook politiek niet genoeg zijn om het schip heelhuids te laten varen.” Met andere woorden, de coalitie moet intern voldoende tegenwicht organiseren om zichzelf te beschermen.
Vooruitblik
De komende periode zal uitwijzen of deze coalitie de belofte van stabiliteit kan waarmaken of dat de gesignaleerde kwetsbaarheden werkelijkheid worden. Op vrijdag 28 maart staat de beëdiging van (vooralsnog) zes ministers gepland, waarmee het kabinet officieel van start gaat.
Daarna wacht meteen een serie forse uitdagingen die de eenheid op de proef stellen. Zo moeten AVP en FUTURO het eens zien te blijven over gevoelige hervormingen en financieel beleid. Reeds over een maand dient Aruba een besluit te nemen over de Rijkswet Financieel Toezicht (Raft) – een ingrijpende maatregel waarbij het Koninkrijk strengere begrotingscontrole krijgt – en hierover zullen de coalitiepartners gezamenlijk richting Den Haag kleur moeten bekennen
Tegelijk is de druk hoog om de door de kiezer gewenste verandering daadwerkelijk te laten zien in concrete resultaten.
Succesvolle aanpak van de dure levensonderhoudskosten en economische herstelplannen zijn cruciaal om het vertrouwen van de bevolking te behouden.
Binnen dit spanningsveld van urgent beleid en interne machtsdynamiek zal het kabinet-Eman/Croes moeten bewijzen uit welk hout het gesneden is. Kan de AVP-FUTURO-coalitie de onderlinge verschillen overbruggen en effectief regeren, of zullen de kwetsbaarheden leiden tot nieuwe politieke instabiliteit? Die vraag zal de komende maanden beantwoord worden, terwijl Aruba toekijkt hoe stevig het fundament van haar nieuwe regering werkelijk is.
