Geschreven door Tito Lacle
Ik heb altijd gezegd en geadviseerd dat wanneer je een persconferentie organiseert, je ervoor moet zorgen dat je alle antwoorden paraat hebt en je bewust moet zijn van de risico’s die het met zich meebrengt. Een persconferentie opent de deur naar allerlei situaties die je niet altijd kunt controleren. Als je niet goed voorbereid bent, kan het tegen je werkenen het doel zelfs schaden. Dit is precies wat donderdagochtend gebeurde.
In dit geval organiseerde men een persconferentie met de hele justitiële keten, inclusief de minister van Justitie, de procureur-generaal, de hoofdcommissaris van politie en de directeur van de nationale veiligheidsdienst. Daarmee werd de verwachting gecreëerd dat er antwoorden zouden komen op een reeks vragen, aangezien elk departement een ander aspect van de zaak raakt.
Maar zoals ik al eerder heb gezegd: zorg dat je voldoende inhoud hebt om te spreken en antwoorden te geven, en kom niet alleen om ‘eenheid’ te tonen. Zonder echte antwoorden verliest de persconferentie zijn gewicht en kan het zelfs contraproductief werken, wat weer meer vragen, woede en frustratie oproept bij het publiek.
Je kunt denken: “Wat je ook doet, het is nooit goed.” Als je niets zegt, dan verberg je iets. Als je wel iets zegt, dan is het nooit genoeg. Ik begrijp dat dilemma. Dat is het risico dat je neemt. Maar het verschil zit in de snelheid en doeltreffendheid waarmee je de gemeenschap tegemoet treedt. Hoe sneller je het publiek informeert, hoe serieuzer je de situatie laat overkomen en hoe meer je laat zien dat je de volle aandacht hebt voor het probleem.
Niemand verwacht dat je meteen alle antwoorden hebt. Maar vier dagen wachten met een persconferentie, en dan met een grote groep hooggeplaatste functionarissen komen om vervolgens geen nieuwe informatie te geven, creëert een ander probleem: “Hebben we zo lang gewacht, omdat jullie nu wél informatie hebben? Maar nu blijkt dat jullie eigenlijk niets nieuws te melden hebben.”
Donderdagochtend gebeurde precies dat. De persconferentie van de ‘justitiële keten’ werd vooral ervaren als een poging om de gemeenschap te kalmeren in de aanloop naar het carnaval. Maar het probleem is dat, na het tragische incident waarbij een jongeman om het leven kwam door politiekogels, de gemeenschap zich onveilig, boos en machteloos voelt. Veel mensen hebben het vertrouwen in de politie verloren en voelen zich niet beschermd.
Dit zijn allemaal logische gevoelens, en het is begrijpelijk dat er veel vragen zijn. Of de betrokken agenten juist hebben gehandeld binnen de kaders van hun functie of niet, moet worden vastgesteld door een onafhankelijk onderzoek.
Maar wat betreft de persconferentie zelf: als er veel vragen zijn en geen antwoorden, en je houdt toch een persconferentie met zoveel hooggeplaatste functionarissen, dan schep je de verwachting dat er concrete antwoorden komen.
Had dit anders gekund?
Na de persconferentie van gisteren had men zich kunnen afvragen:
- Waarom werd deze persconferentie niet één dag na het incident gehouden?
- Waarom moesten we vier dagen wachten?
- Waarom zijn jullie nu pas naar voren gekomen?
Als de antwoorden niet veranderen, ongeacht wanneer je ze geeft, dan versterkt vier dagen wachten alleen maar het wantrouwen. Waarom was er uitstel? Wat gebeurde er in die tijd? In de tussentijd verspreiden geruchten en speculatieszich razendsnel.
En dit is niet een kwestie van gebrek aan ervaring, want de functionarissen die de persconferentie gaven hebben ruim voldoende ervaring in hun vakgebied en in hoe ze met informatie moeten omgaan. Het enige dat de persconferentie nu heeft bereikt, is meer verwarring en boosheid.
Een duidelijke boodschap ontbreekt
Als de bedoeling was om rust in de gemeenschap te brengen vanwege de carnavalsperiode, maar je weet dat dit niet is wat de mensen willen horen, dan verliest de persconferentie haar doel en effectiviteit.
Als je geen nieuwe informatie hebt, maar wel een boodschap van rust en orde wilt overbrengen, breng dan een gezamenlijke schriftelijke verklaring uit. Dan is de boodschap helder en bereik je hetzelfde effect.
Een defensieve en dreigende toon werkt averechts
Een ander punt dat opviel, was de zeer defensieve houding van alle instanties, tot aan het dreigende taalgebruik toe: “We zullen optreden tegen iedereen die kwaad in de zin heeft jegens de politie.”
Dit soort uitspraken werken averechts. Laat me uitleggen waarom.
Het is logisch dat de politie geen bedreigingen tolereert. Nooit. Niet nu, en niet later. En het is ook logisch dat iedereen met gezond verstand begrijpt dat niet alle agenten hetzelfde zijn.
Maar als je dit zo expliciet benadrukt, dan wekt dat de indruk dat je je aangevallen voelt en jezelf moet verdedigen. Dat werkt niet kalmerend, maar provocerend. Iedereen weet dat de politie altijd tegen bedreigingen optreedt. Dat is hun taak. In het Nederlands zeggen we: “Niet naar de bekende weg vragen.” Oftewel: zeg niets wat vanzelfsprekend is.
Juist in deze situatie was het beter geweest om alleen een boodschap van medeleven over te brengen:
- Aan de familie van het slachtoffer.
- Eventueel aan de betrokken agenten.
Daar had het bij kunnen blijven.
Maar verder gaan dan dat, met dreigende taal en een defensieve houding, maakt de boodschap arrogant en afstandelijk, en werkt het juist averechts op de emoties van de mensen.
💡 Aan een slimme luisteraar heb je weinig woorden nodig.
