De rol van een advocaat in de Nederlandse samenleving gaat verder dan het bieden van juridische bijstand. Advocaten spelen een cruciale rol in het waarborgen van rechtvaardigheid, eerlijke processen en het behoud van het publieke vertrouwen in het rechtssysteem. Bij hun toelating tot de balie leggen Nederlandse advocaten een eed af, waarmee zij zich verbinden aan onafhankelijkheid, integriteit en ethisch gedrag. Elke afwijking van deze principes, zoals betrokkenheid bij illegale activiteiten, kan leiden tot ernstige gevolgen.
De Eed en Het Ethisch Kader
De basis van de professionele verplichtingen van een Nederlandse advocaat is vastgelegd in de Advocatenwet. Deze wet, samen met de Gedragsregels 2018 van de Nederlandse Orde van Advocaten (Nederlandse Orde van Advocaten), biedt een uitgebreid kader voor het handhaven van hoge normen van professionaliteit en ethiek.
De eed die advocaten afleggen, is een plechtige belofte om de rechtsstaat te respecteren, in het belang van hun cliënten te handelen en zich te houden aan de ethische richtlijnen van het beroep. De Gedragsregels stellen expliciet dat advocaten zich op een wijze moeten gedragen die past bij hun rol. Regel 1 van de Gedragsregels bepaalt:
“Gelet op zijn bijzondere positie in het rechtsbestel, is de advocaat gebonden aan een respectabele beroepsuitoefening. Deze plicht geldt jegens zijn cliënt, de andere bij de rechtspleging betrokken partijen en zijn beroep, en is gebaseerd op het belang van een goede rechtsbedeling.”
Het Verbod op Illegale Activiteiten
De verwachting dat advocaten als rolmodellen fungeren, is niet alleen een aspiratie. Nederlandse advocaten mogen zich wettelijk en ethisch niet inlaten met enige vorm van illegale activiteit, waaronder misdrijven zoals smaad en laster.
Onder Artikel 261 van het Wetboek van Strafrecht wordt smaad gedefinieerd als het opzettelijk schaden van iemands eer of goede naam door het openbaar maken van specifieke beschuldigingen. Laster (Artikel 262) gaat nog een stap verder en betreft smaad met de wetenschap dat de beschuldigingen onwaar zijn. Beide misdrijven kunnen leiden tot strafrechtelijke vervolging:
Artikel 261 Wetboek van Strafrecht:
- Hij die opzettelijk iemands eer of goede naam aanrandt door telastlegging van een bepaald feit, met het kennelijke doel om daaraan ruchtbaarheid te geven, wordt, als schuldig aan smaad, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes maanden of geldboete van de derde categorie.
- Indien dit geschiedt door middel van geschriften of afbeeldingen, die zijn verspreid, openbaar tentoongesteld of aangetoond, wordt hij gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie.
Artikel 262 Wetboek van Strafrecht:
Hij die zich schuldig maakt aan smaad of smaadschrift, terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat het feit, dat hij ten laste legt, in strijd met de waarheid is, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vierde categorie.
Toepassing in het Arubaanse Rechtssysteem
Deze principes zijn ook van toepassing binnen het Arubaanse rechtssysteem. In Aruba wordt het gedrag van advocaten gereguleerd door de Advocatenverordening. Deze verordening schrijft voor dat advocaten bij inschrijving bij het Gemeenschappelijk Hof van Justitie een eed afleggen of een belofte doen in een openbare zitting van het Hof. Deze eed benadrukt hun verplichting tot wettig en ethisch handelen.
Het Wetboek van Strafrecht van Aruba behandelt eveneens strafbare feiten zoals smaad en laster. Hoewel de artikelen mogelijk anders genummerd zijn dan in Nederland, blijft de kern van de regelgeving consistent. Betrokkenheid bij smaad of laster wordt beschouwd als een strafbaar feit dat kan leiden tot juridische sancties.
Daarnaast kent Aruba een tuchtrechtelijk systeem om misstanden binnen het advocatenberoep aan te pakken. De Raad van Toezicht en de Raad van Appèl spelen hierin een cruciale rol, en mogelijke sancties omvatten waarschuwingen, schorsingen en schrapping van het tableau.
Gevolgen van Wangedrag
Advocaten die hun ethische verplichtingen schenden of zich inlaten met strafbaar gedrag, worden geconfronteerd met zowel juridische als professionele consequenties. De Nederlandse Orde van Advocaten heeft een tuchtrechtelijk systeem om dergelijke schendingen aan te pakken. Mogelijke sancties omvatten waarschuwingen, boetes, schorsing van de beroepsuitoefening en zelfs schrapping van het tableau. Deze maatregelen benadrukken de ernst waarmee het beroep wangedrag beschouwt, en onderstrepen dat advocaten integriteit moeten waarborgen.
Brede Implicaties
Het verbod op illegale activiteiten, waaronder smaad en laster, heeft een dubbele functie. Het beschermt individuen en instellingen tegen schade, terwijl het de reputatie van het advocatenberoep veiligstelt. Vertrouwen in het rechtssysteem is van vitaal belang voor maatschappelijke stabiliteit, en advocaten hebben als ambtenaren van justitie een unieke verantwoordelijkheid om dit vertrouwen te behouden.
Conclusie
Nederlandse en Arubaanse advocaten zijn gebonden aan hun eed en de ethische normen van hun beroep om zich met de hoogste integriteit te gedragen. Het verbod op betrokkenheid bij illegale activiteiten, zoals smaad en laster, is niet alleen een wettelijke vereiste maar ook een morele plicht. Door zich aan deze principes te houden, waarborgen advocaten de juiste rechtsbedeling en behouden zij het vertrouwen van het publiek in het rechtssysteem. Voor elke advocaat is het afwijken van dit pad niet alleen een schending van de wet, maar ook een verraad aan de principes die zij hebben gezworen te handhaven.
