Oranjestad – Terwijl burgers steeds vaker slachtoffer worden van digitale fraude en overheidsinstanties zelf te maken krijgen met cyberaanvallen, groeit het besef dat de fundamenten van Aruba’s veiligheidsstructuur wankelen.
Wat zich aftekent, is geen reeks toevallige incidenten, maar een systeem dat zijn eigen regels niet meer volgt.
De recente cyberaanval op Elmar, het enige elektriciteitsbedrijf van Aruba, was meer dan een technisch incident. Het was een nationale waarschuwing.
Toch is er tot op heden geen officieel onderzoek gestart, noch is publiek duidelijk gemaakt welke maatregelen genomen zijn om herhaling te voorkomen. De vraag die velen stellen, blijft onbeantwoord: waar blijft de actie?
Een land zonder digitale verdediging
Het ministerie van Justitie, de Veiligheidsdienst Aruba (VDA) en de Nationale Centrale Bureau voor Contraterrorisme, Veiligheid en Interpol (NCTVI) behoren gezamenlijk te waken over de nationale veiligheid.
Toch wijzen meerdere interne bronnen en documenten op een structurele ontkoppeling tussen beleid, wet en praktijk.
Er wordt gesproken van interne blokkades, verouderde routines en een cultuur waarin macht belangrijker is dan procedure.
Volgens rechtbankdocumenten die onze redactie kon inzien, oordeelde het Gerecht in Eerste Aanleg van Aruba onlangs dat de overheid bij de intrekking van een nationale veiligheidsverklaring buiten haar wettelijke bevoegdheid was getreden.
De rechtbank benadrukte dat intern beleid nooit boven formele wetgeving kan staan, en dat bij gebrekkige wettelijke grondslag een besluit geen stand houdt, zelfs niet als de bedoelingen “veiligheid” of “integriteit” zijn.
Het vonnis legt daarmee een fundamenteel probleem bloot: de staat die veiligheid moet waarborgen, schendt zelf de wettelijke basis waarop dat vertrouwen rust.
Cybercrime zonder politiecapaciteit
Terwijl burgers worden aangespoord om digitale fraude te melden bij de politie, blijkt de politie zelf niet over de middelen of expertise te beschikken om cybercriminaliteit te onderzoeken.
Cybercrime wordt doorgeschoven, dossiers blijven liggen, en slachtoffers worden van het kastje naar de muur gestuurd.
De enige instantie die over de kennis, apparatuur en internationale samenwerkingen beschikt, de NCTVI, wordt volgens verschillende overheidsbronnen stelselmatig buitenspel gezet.
In plaats van versterking, ervaart de dienst belemmering, isolatie en politieke druk.
Het resultaat: Aruba is praktisch weerloos tegen digitale aanvallen, terwijl de dreiging dagelijks toeneemt.
Een cultuur van wetteloos bestuur
Uit onderzoek van onze gezamenlijke redacties blijkt dat dit geen op zichzelf staand incident is, maar onderdeel van een bredere bestuurscultuur waarin oude gewoontes de plaats van wetgeving hebben ingenomen.
De veiligheidsdienst hanteerde jarenlang een interne regel om veiligheidsonderzoeken om de drie jaar te herhalen, ook nadat de wet in 2021 was gewijzigd en de termijn wettelijk op vijf jaar werd vastgesteld.
De rechtbank maakte daar korte metten mee: zonder overgangsbepaling geldt de nieuwe wet onmiddellijk en volledig.
Toch ging de overheid door op de oude voet.
Zelfs de VDA erkende later in een intern rapport uit maart 2025 dat zij 27 herhaalde veiligheidsonderzoeken zonder wettelijke grondslag had uitgevoerd bij leden van de Kustwacht, een opmerkelijke vorm van zelfkritiek die tegelijk de diepte van het probleem blootlegt.
Nieuw bericht van de Veiligheidsdienst Aruba (VDA): “Vertrouwen schept vertrouwen”
Opmerkelijk genoeg publiceerde de Veiligheidsdienst Aruba deze week op LinkedIn een uitgebreid bericht waarin de dienst terugblikt op twintig jaar ontwikkeling en toezicht.
Daarin benadrukt de VDA dat “de kern van een democratische rechtsstaat vertrouwen is”, vertrouwen dat de overheid haar burgers beschermt, én dat zij dat doet binnen de grenzen van de wet.
De dienst verwijst naar het bestaan van de Commissie van Toezicht op de Veiligheidsdienst Aruba, opgericht in 2003 en sindsdien verantwoordelijk voor onafhankelijk toezicht op de wetmatigheid van haar handelen.
In de woorden van de VDA:
“Echt vertrouwen ontstaat pas wanneer toezicht zorgvuldig, onafhankelijk en zichtbaar wordt uitgeoefend.”
De VDA prijst het voorzitterschap van oud-rechter mr. Pieter ter Berg (2008–2025), onder wiens leiding de commissie volgens de dienst “gezaghebbend en onafhankelijk” is geworden. Het bericht sluit af met de Latijnse zin: “Fides facit fidem” – vertrouwen schept vertrouwen.
De timing van dit bericht is opvallend. Terwijl de VDA zich publiekelijk profileert als symbool van transparantie en rechtmatigheid, ligt de dienst zelf onder juridisch vergrootglas wegens eerdere onrechtmatige praktijken.
De boodschap over “vertrouwen” klinkt idealistisch, maar roept onvermijdelijk de vraag op: is dat vertrouwen in de praktijk ook verdiend?
Politieke stilstand en publieke risico’s
Ondanks deze bevindingen blijft het opvallend stil vanuit de regering.
Er is geen publiek plan voor nationale cyberweerbaarheid, geen duidelijke strategie voor de bescherming van vitale infrastructuur, en geen parlementaire controle op de uitvoerende macht binnen de veiligheidsketen.
De minister van Justitie, die formeel de eindverantwoordelijkheid draagt voor zowel de rechtsstaat als digitale veiligheid, lijkt zich te verschuilen achter interne procedures.
Intussen neemt de kwetsbaarheid van het land toe: van energie tot gezondheidszorg, van politie tot burgerdata.
Zonder leiderschap, zonder transparantie en zonder structurele modernisering loopt Aruba het risico dat één ernstige cyberaanval het hele land kan lamleggen, technisch én bestuurlijk.
Tijd voor herstel van vertrouwen
De gezamenlijke onderzoeksredactie concludeert dat veiligheid in Aruba op dit moment evenzeer een juridisch als een digitaal probleem is.
De wet is er, maar wordt niet nageleefd. De structuren bestaan, maar werken langs elkaar heen. En de burgers, die juist bescherming verdienen, blijven achter zonder antwoorden.
Wat nodig is:
- Een nationaal actieplan voor cyberveiligheid met duidelijk budget, training en toezicht;
- Herziening van bevoegdheden van veiligheidsdiensten om willekeur en politieke inmenging te voorkomen;
- Openbaarmaking van incidenten en audits, zodat burgers weten hoe veilig hun gegevens en infrastructuur werkelijk zijn;
- En vooral: herstel van vertrouwen in de staat als beschermer van wet en recht.
Conclusie
Een land dat zijn eigen wetten negeert, kan geen veiligheid garanderen.
En een overheid die digitale bedreigingen onderschat, speelt met het vertrouwen én de toekomst van haar bevolking.
Zonder structurele hervorming, transparant leiderschap en echte investeringen in cyberweerbaarheid, blijft Aruba gevaarlijk blootgesteld — niet alleen aan hackers, maar aan haar eigen nalatigheid.
Onderzoek van Amigoe Aruba en Aruba Intelligence
Gezamenlijke redactie voor onderzoeksjournalistiek over veiligheid, bestuur en technologie in het Caribisch Koninkrijk.
